Prana Nedir? Yogada Yaşam Enerjisi ve Pranayama

Prana nedir?

“Bedende nefes olduğu sürece yaşam vardır. Nefes ayrıldığında yaşam da ayrılır. Bu sebeple nefesini düzenle.” –Hatha Yoga Pradipika

Prana Nedir?

Sanskrit kelime olan prana ilk kez Vedalar’da geçer. An solumak, Pra dışarı doğru anlamlarına gelen köklerden türemiştir. Prana nedir sorusuna genel anlamıyla soluk almak, yaşam nefesi ve gücü, canlılık denilebilir. Aldığımız nefes sadece dışarıdaki hava gibi düşünülse de her canlının sahip olduğu soluklanmak eyleminin aracı, içsel yaşam gücünü simgelemektedir.

Bu kavram farklı kültürlerde de kendine karşılıklar bulmuştur: Çin geleneğinde Qi ya da Chi, evrendeki tüm canlı ve cansız varlıkları birbirine bağlayan hayat enerjisi olarak tanımlanır. Japonya’da Ki olarak adlandırılır ve hem dövüş sanatlarında hem de şifa yöntemlerinde temel bir güç kabul edilir. Antik Yunan’da Pneuma, hem nefes hem de ruh anlamına gelir; insanın canlılığını sürdüren ilahi esinti olarak görülür. Antik Roma’da ise Spiritus benzer şekilde hem nefes hem de yaşamın özüyle ilişkilendirilmiştir. Yerli Amerika kültürlerinde “nefes” ya da “rüzgâr” kavramları ruhun varlığıyla özdeşleştirilir; örneğin bazı Kızılderili geleneklerinde rüzgâr, yaşamın sürekliliğini sağlayan kutsal güç olarak kabul edilir. Eski İbranice’de Ruah, hem nefes hem de Tanrı’dan gelen ruhsal ilhamı ifade eder. İslam geleneğinde ise “Nefes” ve “Ruh” kavramları, insana hayat veren ilahi özle ilişkilendirilir. Kur’an’da Allah’ın insana kendi ruhundan üflediği (nefakhtu fīhi min rūhī) anlatılır; bu üfleyiş yaşamın başlamasını sağlayan kutsal nefes, yani varlığın özü olarak yorumlanır.

Vedik Felsefe’ye göre beş yaşam gücü vardır:

• Prana (yükselen hava)
• Apana (alçalan hava)
• Vyana (prana ve apanayı tüm bedende sisteme sokan enerji)
• Samana (sindirim sistemini uyaran, kaba maddeleri apana sistemine taşıyan ve ince maddeleri bedenin uzuvlarına taşıyan enerji)
• Udana (gövde ile başı birbirine bağlayan, alınan enerjilerin bedensel yayılımını sağlayan enerji)

Prana kavramından bahsedildiğinde sadece havayı baz almamak gerekir. Bu enerjiye güneş, su ve topraktan üreyen besinler katkı sağlayan unsurlardır.

Pranayama (Nefes Teknikleri)

Ashtanga Yoga’nın da sekiz uzvundan biridir. Anlamı ise nefes teknikleriyle prana yani yaşam enerjisini genişleterek alanını arttırıp, güçlendirmektir.

Pranayama’yı sadece nefes tekniklerini kapsayan sığ bir pratik olarak algılamamak gerekir. Pranayama enerji kanallarındaki yaşam enerjisini doğru bir şekilde yönlendirme çalışmalarıdır. Yoga pratiklerinde mudralar (el mühürleri) ve çeşitli enerji kilitleme yöntemlerini kapsayan uygulamaları içermektedir.

Günümüzde en çok tercih edilen Hatha Yoga dediğimiz yoga kolu da hem nefes konusunda derinleşmek hem de asanaları pratik etmek üzerine kurulmuştur.

Bu tekniklerden bazıları şunlardır:

Kapalabhati

• “Ateş nefesi” olarak bilinen tam sözcük anlamıyla “kafatası parlatan nefes” demektir. Bedeni canlandıran, beyni harekete geçiren, karın bölgesinden sık ve hızlı alınan nefes tekniğidir. Aynı zamanda Şat Kriya (altı arınma) tekniğinden de biridir.

Ujjayi

• “Hedefe götüren nefes” anlamına gelir. Derin ve yüksek sesle burundan alınan, uzun ve hafif sesli bir şekilde verilen nefes tekniğidir. Zihnin dalgalanmalarını, durgunlaştırmak ve odağı arttırmak niyetiyle uygulanan tekniktir.

Kumbhaka

• “Nefes tutmak” demektir. Yaşam gücünün tüm bedende depolanmasını ve yoğunlaşmasını sağlayan tekniktir. Hatha Yoga’da sekiz büyük nefes tutuş olarak tanımlanır. İleri seviye nefes tekniklerindendir.

Kaynakça

Damla Dönmez- Canan Emir Sanskritçe Yoga ve Vedanta Sözlüğü