Mimamsa / Hint Skolastizmi – “Ritüeller Mokşa İçindir!”

Mimamsa

Mimamsa diğer sistemlerle karşılaştırıldığında, ayırt edici özelliği bizahati yanılmaz bir otorite olarak Vedalara olan bağlılığıdır. Mimamsa, Vedaları ya da şrutiyi (vahiy) doğru bilgi olarak ele almasıyla diğer bütün sistemlerden ayrıdır. Mimamsa bu yönüyle, Hint’in skolastik felsefesini temsil eder. Vedalar otorite olsa da, vahyedilmiş bilginin hakikatin, yorumu oldukça zor sözler aracılığıyla bize yansır. Bundan dolayı, bu hakikati kutsal bir şey olarak muhafaza eden metinlerin kendilerine uygun yorumlanacağı Mimamsa’ya ya da ilkelerin pramanalar ile birlikte araştırılmasına ihtiyaç vardır. Ancak akıl aracılığıyla bu şekilde yardım edileceği zaman, Vedalar hakiki anlamını ifşa edeceklerdir.

Bir öğrenim dalı olarak Mimamsa’nın birincil hedefi, “ifadenin gerisindeki ideaya geri giderek, konuşma ve düşünce arasındaki önemli problemi çözme” olarak betimlenebilir. Burada dilin, kişinin onu kullanımından bağımsız olduğu görüşünden yola çıkıldığından, bu sistem toplumsal ve halk psikolojisiyle ilişkili önemli bir tartışmayı içerir. Bu bakımdan Mimamsa, kelimeleri incelemesi esas olarak biçimsel olan Vyakarnana ya da gramer için zorunlu bir hizmet görür. Mimamsa ekolüyle ilgili otoritenin ana kaynağı, Caymini’nin Mimamsa-sutrası’dır.

“Ritüeller Mokşa İçindir!” -Mimamsa

Genel olarak ele alındığında Mimamsa’nın Mantralardan daha çok Brahmanalara önem verdiği söylenebilir. Bu da onun Vedaya esas olarak bir ritüel kitabı olarak baktığı anlamına gelir. O yalnızca, daha eski Mantraları değil, daha sonraki Upanişadları da daha az önemli sayar. Onun Purva-mimamsa olarak adlandırılması, bu son safhayla, yani onun, Upanişadlardan önce gelen bu Veda parçalarının öğretisiyle ilgilendiği safhayla ilişkilidir. Upanişadlarla ilgilenen darşana, Uttara-mimamsa olarak adlandırılır. Mimamsa’nın ana konusunu oluşturan kurban araştırması, şüphesiz çok eskidir. O Şrouta-sutraların başlıca hedefidir ve hatta Brahmanalarda bile bulunur.

Ritüelle ilgili şüpheler ve tartışmalar, özellikle de başlangıç safhası geçtikten sonra, doğaldır. Mimamsa, yalnızca araştırmanın sahasını genişletir ve onu daha sistematik hale getirir. Bundan onun, Brahmanalarda öğretildiği şekliyle kesin olarak kurbanlarla ilgilendiği sonucunu çıkarmamalıyız. Köken, olarak Brahmanalardan birkaç nesil sonra olması gereken Mimamsa, onun  ritüel anlayışının hem gelişimine hem de çöküşüne işaret eder.

Gerçekte Mimamsa eski ayinler sistemini yeniden yorumlar ve yeniden yorumlarken de onu dikkate değer ölçüde değiştirir. Bu değişim, Hint düşünceleri özelindeki felsefeye katkısı olarak ele alındığında kurban düşüncesinin mokşaya dayandığının söylemesidir. Başlangıçta tasavvur edildiği şekliyle hayatın hedefi genel terimlerle ifade edecek olursak, cennete ulaşmaktır (svarga). Mokşa idealinin bu hedefin yerini alması, doktrinin radikal bir dönüşüne işaret eder…

Kaynakça:

• Mysore Hiriyanna – Hint Felsefesi Tarihi
• Korhan Kaya – Hint Felsefesinin Temelleri