p4c demokrasi
Felsefe

P4C ve Demokrasi | P4C’ye Neden İhtiyaç Var?

P4C, Matthew Lipman tarafından ilk olarak ortaya atılmış bir pedagojik sistemdir. Öğretmen merkezli, ezberci, geleneksel sistemin aksine P4C, eleştirel düşünmeyi merkezine alır. Nermi Uygur, filozofların diğer bir adının “sorucu” olduğunu söyler. Çocuklar ise henüz fazla işlenmemiş zihniyle, uçuş uçuş merakıyla küçük filozoflardır. Çocuklar için her şey, soru nesnesi olabilir. P4C sistemi ise çocuklarda zaten halihazırda var olan eleştirel düşünme yetisini aktif tutabilmeyi amaçlar. P4C’de çocuğun kişisel deneyimi temeldir. Ancak kişisel deneyimler kaçınılmaz olarak topluma uzanır. Toplum, bireylerin toplamıdır. Geleneksel eğitim sisteminin yetiştirdiği çocuklar ise ona öğretileni devam ettirerek, yerinde sayar.

P4C’nin Üç İlkesi:

1.            Çocuklar Felsefe Yapabilir.

2.            Felsefe Teori Öğrenmek Değil, Yapmak ile İlgilidir.

3.            Felsefe Başkalarıyla Daha İyi Yapılır.

John Dewey Eğitim Felsefesi | P4C Kökenleri

P4C eğitim formatının temelleri, John Dewey’e dayandırılır. Atatürk, Türk Eğitim Sistemi’nin geliştirilmesi üzerine John Dewey’i Türkiye’ye davet etmiştir. Dewey için eğitim, yaşam deneyimlerinin bir parçası olmalıdır. Ancak bir ilgiye veya ihtiyaca yönelik eğitim, verimli bir şekilde sindirilebilir.

Eğitimcilerin görevi ise öğrencilerin ilgisini canlı tutmak ve onların dünyayı ve kendilerini keşfetme yolculuğuna rehberlik etmek olarak belirlenmelidir. Çocuğun eğitimi, evde başlar. Ebeveynler çocuklarına, kendi doğrularını, değerlerini, fikirlerini öğretirler. Bu kaçınılmazdır. Çoğu zaman art niyet içermeyen aile eğitimi, meraklı çocuğun sorularına cevap ve kabul olur. Okulun işi ise çocuğun değerler hakkındaki duygusunu derinleştirmek ve genişletmektir.

Geleneksel tipik eğitimde, çocuğa belirli değerler öğretmen tarafından anlatılır. Ve kabul etmesi beklenilir. Öğretilenleri ne denli ezberlediği, başarılı olup olmadığı konusunda bir veridir. Oysa, Dewey için eğitim, yaşam deneyiminin bir parçası haline gelmelidir. Dewey için eğitim, ahlaki bir görevdir. En iyi ahlaki eğitim de başkalarıyla kurulan doğru bir iletişimde açığa çıkar ve benimsenir. Toplum bir ilerleme ve reform istiyorsa, temel görevi sağlıklı bir eğitim formatı oluşturmak olmalıdır. Gerçek eğitim demokrasi içinde ve demokrasi için verilen eğitim olmalıdır.

“Demokrasi, bireylerin ve ait oldukları grubun günlük yaşamlarından ayrı bir yönetim biçimi değil, tüm toplumu yapılandıran bir ilkedir.” 

Demokrasi için P4C’ye Neden İhtiyaç Var

P4C, çocukların yaratıcı ve eleştirel düşünmesine, özenle dinlemeye ve anlamaya çalışmasına, kendini ifade edebilmeyi öğrenmesine ve başkalarıyla sağlıklı bir biçimde tartışmasına uygun bir ortam sunar. Geleneksel eğitimin vizyonundaki gibi öğrencinin itaatkar, uysal, dinleyen ve öğretilen bilgileri ezberleyen bir öğrenci olması arzulanmaz. P4C formatı, çocukların iş birliği içinde kendi düşüncelerini söyleyebilecekleri, akranlarıyla özenle tartışabilecekleri, onlarla empati kurmayı öğrenebilecekleri bir ortamı amaçlar. Böylesi bir formatta, sağlıklı bir demokrasi için; verilmesi gereken tüm beceriler bir eğitimde toplamış gibidir.

Bu nedenle, demokrasi için eğitim şu ilkelere dayalıdır: Bireysel performans, kendi kendine yeterlilik, bağımsızlık ve sosyal rekabet içinde mücadele etme yeteneği. Buna karşılık, iş birliği ve özen kavramları P4C’den ayrılamaz çünkü bu pedagoji, öğrencilerin birlikte düşünüp hareket ettikleri ama aynı zamanda birbirlerine karşı saygılı ve dikkatli oldukları bir ortam yaratmaya çalışır.

Demokratik bireyler yetiştirmenin tek yolu, tüm çocuklara demokratik yaşama uygun tutum, beceri ve alışkanlıkları uygulayabilecekleri bir eğitim vermektir.

P4C, eleştirel düşünmeyi geliştirmeyi hedefleyen demokratik bir eğitim biçimidir. P4C’nin açıkça ve kasıtlı olarak geliştirmeye çalıştığı beceriler, “eleştirel, yaratıcı ve özenli düşünme, kendini düzeltme, argümanları desteklemek için nedenler arama, zayıf akıl yürütme konusunda tetikte olma, fikirleri bağlamsallaştırma, bir noktayı açıklamak veya düşünmeye neden olmak için örnekler ve karşıt-örnekler kullanma”dır.

Böylesi bir eğitim modelinde bireysel gelişimin çıktısı olarak değişim topluma da kaçınılmaz olarak yansıyacaktır. P4C eğitiminden geçen bireyin demokrasiye etkisini maddeleştirecek olursak:

  • Eleştirel Düşünme Yetisi: Bilgi çağında, bilgiyi sınama öğrenilir. Bireysel hakkını savunabilen birey, toplumda da çözüm üretebilir.
  • Farklılıklara Saygı Duyar
  • İş Birliği İçinde Olmayı Öğrenir
  • Sorumluluk Bilincindedir
  • Değişime ve Gelişime Açıktır
  • Adalet, Eşitlik ve İnsan Hakları Kavramlarını Öğrenerek, Bilincine Varır
  • Diyalog ve Tartışma Becerisi Geliştirir

P4C’de kolaylaştırıcının işlevi tam da bu becerileri geliştirmek ve keskinleştirmek olarak belirlenir. Kolaylaştırıcının işlevi, sorgulama prosedürlerine uyulmasını ve ilerleme kaydedilmesini sağlamaktır.

Demokrasiler, geleceğin vatandaşlarını yetiştirmek için ebeveynlerin, öğretmenlerin, kamu görevlilerinin ve sıradan vatandaşların ahlaki karakterine dayanmak zorunda olduğundan, demokratik eğitim sadece öğretilmesi gereken çocuklarla değil, aynı zamanda onların öğretmeni olacak vatandaşlarla da başlar.

Ancak her çocuk için ideal bir öğretmen veya çocuklarına şaşmaz bir şekilde demokratik erdemi öğreten ebeveynler varsayamayız. Kusurlu yetişkinler nasıl olacak da kendisinden daha iyi nesilleri yetiştirecektir? Bu en azından geleneksel değerleri, bilgi birikimini sadece aktarmayı amaçlayan geleneksel eğitim biçimiyle mümkün görünmemektir.

Çocuklar, yurttaşlar olarak siyasi egemenliği paylaşma şeklindeki demokratik ideale uygun yaşamak istiyorlarsa, yalnızca otoriteye uygun davranmayı değil, aynı zamanda otorite hakkında eleştirel düşünmeyi de öğrenmelidirler.

Bu anlamda P4C anti-demokratik her türlü anlayışa karşı bir panzehir işlevi görmektedir. Çünkü bu eğitim modelinde hiçbir otorite sorgulanamaz değildir. Son olarak eski bir köle ve devlet adamı Frederick Douglass’ın söylediği gibi:

 “Güçlü çocuklar yetiştirmek, bozuk insanları düzeltmekten daha kolaydır.”