Puduhepa Hitit Barış Kraliçesi | Puduhepa ve Kız Kardeşleri

“Ben Puduhepa. Kimseler bilmezken ben okuyacağım.

Bilge insanlar gibi ben de yazacağım.

Büyük insanlar gibi düşüneceğim. Yoluma çıkan engelleri aşacağım.

Yıldızlar şahidim, sözüm söz olsun.”

Puduhepa, MÖ 13. yüzyılda yaşamış ve Hitit İmparatorluğu’nun güçlü kraliçelerinden biridir. III. Hattuşili’nin eşi ve imparatorluğun tavananna’sı (yani kraliçesi) olarak önemli bir yere sahipti. Hakkında bildiklerimiz sınırlı olsa da, adını ilk kez Hattuşili’nin evliliğini savunduğu “Apologie” adlı tablette görüyoruz.

Puduhepa, Lawanzantiya (günümüzde Elbistan) kökenli bir rahip olan Bentip-šar’ın kızıydı. Babası, Kizzuvatna’da Lawazantiya’nın İŞTAR/Saušga Tanrıçası’nın rahibiydi. İlginç bir şekilde, bu tanrıça III. Hattuşili’nin en sevdiği tanrıça olan Samuha’nın İŞTAR/Saušga Tanrıçası’yla bağlantılıydı. Aslında bu iki tanrıça teorik olarak aynı kabul edilse de, Hititler’in her şehirde farklı tanrı anlayışları olduğundan, pratikte farklı görülüyorlardı. Ancak bu bağlantı, III. Hattuşili’nin Bentip-šar ile tanışmasına ve böylece Puduhepa ile yollarının kesişmesine vesile oldu.

Puduhepa ve babasının isimleri Hurriceydi. Puduhepa, kendini öncelikle Hurri Tanrıçası Hepat’ın hizmetkarı olarak görüyordu. Ancak tavananna olduktan sonra, Arinna’nın Güneş Tanrıçası’nın sevgisini kazanmaya önem verdi. Bu yüzden Hepat ve Arinna’yı eşit tutarak, her iki tanrıçaya da hizmet ettiğini göstermek istedi. Bu yaklaşımı ne kadar benimsediği ya da başka bir anlamı olup olmadığı ise tarihçiler arasında hala tartışılıyor.

Puduhepa’nın Mührü

Puduhepa ve III. Hattuşili’nin güçlü bir bağları olduğu ve birbirlerine derin bir sevgi ve anlayışla bağlı oldukları biliniyor. Puduhepa, diğer tavanannalar gibi saray işlerini ve çocukların bakımını üstlendi; fakat aynı zamanda politikaya en çok dahil olan Hitit kraliçelerinden biri oldu. O dönemdeki birçok devlet başkanı ve devlet adamıyla yazışmalar yaparak diplomaside aktif rol oynadı. Hatta Mısır firavunu II. Ramses ona “kız kardeşim” derken, III. Hattuşili’ye de “erkek kardeşim” diye hitap ediyordu. Geleneksel olarak kraliyet mühründe sadece kralın adı yer alırken, Puduhepa’nın kraliçeliği döneminde onun adı da mühürlerde görüldü.

III. Hattuşili öldükten sonra bile Puduhepa tavananna unvanını korudu ve oğlu IV. Tuthaliya döneminde de “ana kraliçe” olarak etkisini sürdürdü. Çünkü Hitit hukukuna göre tavanannalık hakkı, kraliçenin ölümüne kadar devam ediyordu. Bugün Puduhepa’ya ait mühür, Gözlükule Höyüğü’nde bulunmuş olup Adana Müzesi’nde sergileniyor.

Puduhepa, sadece bir kraliçe olarak değil, güçlü karakteri ve siyasi etkisiyle de Hitit tarihine damgasını vurmuş özel bir kadındı.

Barış Kraliçesi Puduhepa | Kadeş Antlaşması

Puduhepa, Hitit İmparatorluğu’nun en güçlü ve etkili kraliçelerinden biriydi ve onun diplomatik zekası, tarihin ilk yazılı barış anlaşmalarından biri olan Kadeş Antlaşması’nda önemli bir rol oynadı.

Kadeş Antlaşması, MÖ 1274’te Hititler ile Mısır arasında yapılan ve tarihin bilinen ilk yazılı barış anlaşması olarak kabul edilen ünlü bir anlaşmadır. Bu anlaşma, Hitit Kralı III. Hattuşili ile Mısır Firavunu II. Ramses arasında imzalanmıştı. Peki, bu anlaşma neden bu kadar önemliydi? Çünkü Hititler ve Mısırlılar, Suriye bölgesindeki Kadeş kenti üzerinde hakimiyet kurmak için uzun süre savaştılar. Bu çekişme, tarihin en büyük savaşlarından biri olan Kadeş Savaşı’na yol açtı. Her iki taraf da zafer ilan etse de, savaş aslında berabere bitmişti ve çatışmaların sürmemesi için bir barış anlaşmasına ihtiyaç duyuldu.

İşte burada Puduhepa devreye girdi. O dönemde kraliçeler genelde politikadan uzak dururdu, ama Puduhepa Hitit İmparatorluğu’nun yönetiminde aktif rol oynayan güçlü bir karakterdi. Aynı zamanda çok zeki ve diplomatik biriydi. Kadeş Antlaşması’nın müzakerelerinde etkin bir rol oynayarak, barışın sağlanmasına katkıda bulundu.

Antlaşmanın içeriğine gelince, Hititçe ve Mısır hiyeroglifleriyle iki dilde yazıldı. Anlaşmanın ana maddeleri şöyleydi:

• Her iki taraf da birbirine saldırmayacak ve barış içinde yaşayacaktı.
• Sınırlar belirlendi ve karşılıklı toprak taleplerinden vazgeçildi.
• Eğer biri diğerine saldırıya uğrarsa, müttefik olarak birbirlerini koruyacaklardı.
• İki imparatorluk arasında esir değişimi yapılacaktı.

Bu anlaşma, Puduhepa’nın diplomatik dehasının bir göstergesiydi. Dahası, II. Ramses ile de güçlü bir bağ kurdu. Ramses, ona “kız kardeşim” diye hitap ederek büyük saygı gösterdi. Bu samimi ilişki, iki ülke arasındaki barışı güçlendirdi.

Kadeş Antlaşması’nın bir diğer ilginç yönü, anlaşmanın iki tarafın da tanrılarını şahit göstererek kutsal bir şekilde mühürlenmesiydi. Bu, o dönemin inanç sisteminde antlaşmanın bozulmaması için güçlü bir güvenciydi.

Bugün bu anlaşmanın bir kopyası, New York’taki Birleşmiş Milletler binasında sergileniyor. Bu da, Kadeş Antlaşması’nın sadece tarihsel değil, aynı zamanda evrensel barışın sembolü olarak da görüldüğünü gösteriyor.

Puduhepa, bu anlaşmadaki rolüyle sadece bir kraliçe değil, aynı zamanda tarihte barışı sağlayan öncü kadın liderlerden biri olarak hatırlanıyor. Onun etkisi, Hitit İmparatorluğu’nun siyasi gücünü artırmakla kalmadı, aynı zamanda diplomasiye kadınların da yön verebileceğini gösterdi.

Puduhepa ve Kız Kardeşleri Projesi

Anadolu’nun Kraliçesi Puduhepa’dan bahsetmişken; “Puduhepa ve Kız Kardeşleri” projesinden bahsetmesek olmaz.

Anadolu topraklarında yetişen kız çocuklarımızın, bu topraklardan çıkmış güçlü kadınların hikayelerinden ilham alarak büyümesi… Kendi güçlerinin farkına vararak, kendilerine güvenerek hayata atılmaları… Hem kendilerine hem de topluma faydalı bireyler olmaları… Niyetiyle ortaya çıkan bir proje, “Puduhepa ve Kız Kardeşleri” projesi.

Düşünsenize, Türkiye’de ilham veren, köklerimizden beslenen bir oyuncak markamız bile yok. Oysa oyunlar hayallerimizin filizlendiği yerlerdir. İşte tam da bu yüzden, Renan Tan Tavukçuoğlu öncülüğünde “Puduhepa ve Kız Kardeşleri” doğdu: Anadolu’nun güçlü kadınlarının izinden giden, ilham veren bir marka.

Bu proje, toplumun her kesiminden kadını güçlendirmeyi hedefliyor:

• Küçük kızlar, bu bebeklerle oynarken hayal kurmayı ve kendi güçlerini keşfetmeyi öğreniyorlar.
• Satılan her oyuncaktan elde edilen gelir, TOÇEV aracılığıyla kız çocuklarının eğitimine aktarılıyor.
• Bebekleri hazırlayan kadınlar ise evlerinden çalışarak para kazanıyorlar.

Anadolu, tarih boyunca güçlü ve ilham verici kadınlar yetiştirdi. Bizim de amacımız, bu kadınların isimlerini ve hikayelerini yaşatmak. İlk olarak 3000 yıl önce bu topraklarda yaşamış Barış Kraliçesi Puduhepa ile başladılar. Ardından bilimi, sanatı, doğayı, müziği, edebiyatı ve hatta uzayı keşfeden diğer güçlü kadın karakterlerle devam ettiler. İlham veren nice zamansız kadınların artması dileğiyle…

Bu dünyayı iyilik değiştirecek ve biz bunu kızlarımızı eğiterek, onlara ilham vererek başaracağız. Çünkü bizim hikayelerimiz var ve bu hikayeler dünyayı güzelleştirecek.

Birlikte daha güzel bir gelecek için… Teker teker…

Barış için daha çok Puduhepa’lara ihtiyacımız var. Barışla kalın 😊